Newchecker.in is an independent fact-checking initiative of NC Media Networks Pvt. Ltd. We welcome our readers to send us claims to fact check. If you believe a story or statement deserves a fact check, or an error has been made with a published fact check
Contact Us: [email protected]
Fact Checks
වාර්තාව: ඉස්ලාම් ආගම මානසික රෝගයක් ලෙස හැඳින්වීමෙන් පසු චීන රජය මුස්ලිම් පල්ලි විනාශ කරන ආකාරය පෙන්වන වයිරල් වීඩියෝවක්
කරුණ: මෙය අසත්‍යයකි. වයිරල් වීඩියෝව ඇත්ත වශයෙන්ම පෙන්නුම් කරන්නේ චීනයේ මුස්ලිම් පල්ලි නොව ඉන්දුනීසියාවේ තේමා උද්‍යානයක් කඩා දැමීමයි.
මුස්ලිම් පල්ලියක් කඩා දමන ආකාරය දැක්වෙන මිනිත්තු එකයි තත්පර 17ක වීඩියෝවක් චීනයේ සිදු වූවක් බව පවසමින්, X සහ TikTok හි පරිශීලකයින් බෙදා ගනිමින් සිටියි.
X හි පරිශීලකයෙකු වීඩියෝව බෙදා ගත්තේ “BREAKING: China officially declares Islam a “mental illness” and is destroying hundreds of Mosques” (BREAKING: චීනය නිල වශයෙන් ඉස්ලාම් ආගම ‘මානසික රෝගයක්’ ලෙස ප්‍රකාශ කර මුස්ලිම් පල්ලි සිය ගණනක් විනාශ කරමින් සිටී”) යන ශීර්ෂ පාඨය සමඟිනි.
එම වීඩියෝවම TikTok හි බෙදා ගනිමින්, පරිශීලකයෙක් මෙසේ ලිවීය: “They have started taking down mosques in China” (ඔවුන් චීනයේ මුස්ලිම් පල්ලි කඩා දැමීමට පටන් ගෙන තිබේ). සමාන පළ කිරීම් TikTok සහ X හි මෙතන, මෙතන, මෙතන, මෙතන සහ මෙතන දැකිය හැකිය.
චීනය ඉස්ලාම් ආගම මානසික රෝගයක් ලෙස නම් කර තිබේද යන්න පිළිබඳව මූල පද සෙවීමක් (keyword search) කිරීමෙන් අපි ආරම්භ කළෙමු. මෙය අල් ජසීරා මත පළ කිරීමක් වෙත අපව ගෙන ගිය අතර, එහි කතුවරයා චීනය ඉස්ලාම් ආගම මානසික රෝගයක් බව කියා සිටියි.
වැඩිදුර පරීක්ෂා කිරීමේදී, නිව්යෝර්ක් සඟරාවේ වාර්තාවක් අපට හමු වූ අතර, එහි සඳහන් වූයේ රජය ඉස්ලාම් ආගම ‘දෘෂ්ටිවාදී රෝගයක්’ (ideological illness) ලෙස නම් කර ඇති බවයි. රේඩියෝ ෆ්‍රී ඒෂියා විසින් ලබාගත් චීන කොමියුනිස්ට් පක්ෂ නිල පටිගත කිරීමකින් උපුටා දක්වමින්, ලිපිය මෙසේ කියයි: “නැවත අධ්‍යාපනය සඳහා තෝරාගෙන ඇති මහජනතාව දෘෂ්ටිවාදී රෝගයකින් ආසාදනය වී ඇත. ඔවුන් ආගමික අන්තවාදයෙන් සහ ප්‍රචණ්ඩ ත්‍රස්තවාදී දෘෂ්ටිවාදයෙන් ආසාදනය වී ඇත. එබැවින් ඔවුන් රෝහලකින් නේවාසික රෝගියෙකු ලෙස ප්‍රතිකාර ලබා ගත යුතුය.” මේ අනුව, චීනය ඉස්ලාම් ආගම ‘මානසික රෝගයක්’ ලෙස ප්‍රකාශ කළ බවට කරන ප්‍රකාශය, රේඩියෝ ෆ්‍රී ඒෂියා හරහා ප්‍රවේශ වී ඇති ශ්‍රව්‍ය පටිගත කිරීමක් බව අපට පෙනී යයි.
ඉන්පසු අපි මුස්ලිම් පල්ලියක් කඩා දමන ආකාරය පෙන්වන වයිරල් වීඩියෝව විශ්ලේෂණය කළෙමු. අපි වීඩියෝවේ ප්‍රතිලෝම රූප සෙවුමක් (reverse image search) කළ අතර, 2025 මාර්තු 7 වන දින “HIBISC FANTASY PUNCAK TRAVEL STORY හි අවසානය” යන ශීර්ෂ පාඨය සහිත ‘Heru Bakmal’ නම් YouTube නාලිකාවක් විසින් පළ කරන ලද සමාන වීඩියෝවක් අපට හමු විය.
ඊට අමතරව, 2025 මාර්තු 7 වන දින පළ කරන ලද “Demolition of the Hibisc Fantasy Puncak recreation center, which stands in the middle of the tea plantation, Cisarua, Bogor Region, continues Friday (7/3)” (බොගෝර් කලාපයේ සිසාරුවා හි තේ වතුයාය මැද පිහිටා ඇති හිබිස්ක් ෆැන්ටසි පුන්කාක් විනෝදාස්වාද මධ්‍යස්ථානය කඩා දැමීම සිකුරාදා (7/3) අඛණ්ඩව සිදු වේ) යන ශීර්ෂ පාඨය සහිත ‘infopuncak.bgr’ ගිණුමෙන් Instagram සටහනක් ද අපට හමු විය.
ශීර්ෂ පාඨ දෙකම මත පදනම්ව, අපි මෙම සිදුවීම පිළිබඳව මූල පද සෙවීමක් තවදුරටත් කළ අතර, මුස්ලිම් පල්ලියක් වැනි ව්‍යුහය කඩා දැමීම ඉන්දුනීසියාවේ හිබිස්ක් ෆැන්ටසි පුන්කාක් සංචාරක ස්ථානයේ තේමා උද්‍යානයෙන් සිදු වූවක් බව තහවුරු කළෙමු.
චීනය මුස්ලිම් පල්ලියක් විනාශ කරන බවට පවසන වෛරස් වීඩියෝව, චීනය ඉස්ලාම් ආගම නිල වශයෙන් ‘මානසික රෝගයක්’ ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කර ඇති බවත් මුස්ලිම් පල්ලි සිය ගණනක් විනාශ කරන බවත් යන ප්‍රකාශය අසත්‍යයකි. වීඩියෝවේ ඇත්ත වශයෙන්ම දැක්වෙන්නේ චීනයේ මුස්ලිම් පල්ලි නොව ඉන්දුනීසියාවේ තේමා උද්‍යානයක මුස්ලිම් පල්ලියක් හා සමාන ව්‍යුහයක් කඩා දැමීමයි.
අපගේ මූලාශ්‍ර
අල් ජසීරා හි පළ කිරීම, 2018 නොවැම්බර් 28
නිව්යෝර්ක් සඟරාවේ ප්‍රවෘත්ති වාර්තාව, 2018 අගෝස්තු 28
රේඩියෝ ෆ්‍රී ඒෂියා හි ප්‍රවෘත්ති වාර්තාව, 2018 අගෝස්තු 8
Heru Bakmal විසින් පළ කරන ලද YouTube වීඩියෝව, 2025 මාර්තු 7
‘infopuncak.bgr’ Instagram සටහන, 2025 මාර්තු 7
සීඑන්එන් ඉන්දුනීසියාවේ ප්‍රවෘත්ති වාර්තාව, 2025 මාර්තු 11
වාර්තාවක් සත්‍ය බව පරීක්ෂා කිරීමට, අදහසක් ලබා දීමට, හෝ පැමිණිල්ලක් කිරීමට කැමති නම්, [email protected] හරහා අපට ඊමේල් කරන්න. අපට ලියන්න පිටුවට ගොස් පෝරමය පුරවන්න. තවත් යාවත්කාලීන වීම සඳහා අපගේ WhatsApp නාලිකාවට සම්බන්ධ වෙන්න.
False
